Horror nie może być bezpłciowy, ale nie ma płci!

 

 MAGDALENA KAŁUŻYŃSKA

ALVETHOR PANDEMIA

OFICYNKA

Horror to ostatnio coraz trudniejszy i coraz bardziej wymagający gatunek. Dlaczego? Bo stare strachy się opatrzyły, a nowych jakby brak. 

Zombiaki wyłażące z grobów właściwie już tylko śmieszą, duchy są dobre dla dzieci, demony i opętania mocno się przejadły, a wampiry po „Zmierzchu” Stephenie Meyer bardziej kuszą niż straszą, dlatego dobry, mocny i mroczny horror to teraz rzadkość nad rzadkościami bo lęk to sprawa intymna. Bardziej intymna nawet niż seks! O seksie się rozmawia, lepiej, gorzej, ale jednak tak, o leku? NIGDY!

 

Kiedyś zrobiłam sobie swój własny test psychologiczny ( ale załozyłam reakcje skrajnie prawdopodobne i prawdziwe, nie bajkowe) i wyobraziłam sobie, że wstaję z łóżka, spoglądam przez okno i widzę na trawniku całkiem pokaźnych rozmiarów statek kosmiczny...

Nie, nie on był przyczyną lęku, ale moje zdrowie psychiczne...

No przecież zwariowałam! Tego tam nie powinno być! Powinnam pójść do lekarza, ale wtedy lekarz coś znajdzie i skończę w wariatkowie i najpewniej nigdy stamtąd nie wyjdę. Zapytać kogoś? To mniej więcej to samo...

Ten aspekt rozważań jednego z bohaterów ( choć nie chodziło o statek kosmiczny, a o zdrowie psychiczne wydał mi się genialnie autentyczny) Niestety nie czytałam pierwszej części, więc nie do końca wiedziałam jak tę powieść ugryźć, z drugiej strony językowy, komunikacyjny aspekt narracji sprawił, że popadłam w totalny zachwyt.

Próbowaliście kiedyś wytłumaczyć człowiekowi, który nie widzi od urodzenia, co to jest kolor? Próbowaliście przekazać mu ideę czegoś takiego jak „czerwień” z pozoru błaha sprawa, ale tak naprawdę nie da się tego zrobić. Nie ma szans. Komunikujemy pewne rzeczy jedynie przez porównania, tyle, że żeby móc to zrobić przez porównania trzeba by interlokutor je znał, miał podobne doświadczenia, rozumiał...

Czyli co to jest czerwień? Co to jest w ogóle kolor? Co to jest myśl? Mamy miliony odniesień, które pomagają nam rozumieć nasz świat, a jeżeli trafiłaby się istota z innego świata? Taka, która tych odniesień nie posiada?

I tu moim zdaniem autorka pokazała nie klasę, a geniusz...

To jak skonstruowała warstwę narracyjną książki jest wprost niesamowite. Kiedy byłam dzieckiem zawsze zastanawiałam się dlaczego w filmach wojennych wszyscy Niemcy mówią po … angielsku, długo trwało zanim zrozumiałam, że jest to po prostu konwencja, zabieg ułatwiający zrozumienie. Tu autorka pokazała inne byty, które muszą porozumieć się z człowiekiem i nie poszła na łatwiznę. Co to to nie! Ona z tego wykreowała coś zupełnie innego i nie zamknęła tego w dwóch akapitach, ale umiała poprowadzić to przez całą powieść, tak żeby wkurzało, dawało do myślenia i mocno fascynowało.

Językowo cudna i wymagająca, a ja takie lubię, co ja mówię! Ja takie kocham! Jestem pewna, że gdyby spod pióra tej autorki „wydostał się” romans to też bym przeczytała ( a nienawidzę romansów) jednak język pisarza to coś takiego, że potrafi sprawić cuda.

I nagle zrozumiałam nasze ( ludzkie) romantyczne oczekiwania, i to co mówił Stephen Howking, to znaczy nie tyle zrozumiałam ile zobaczyłem, że inni tez to czują.

A co jeżeli? Co jeżeli ona ma rację? Co jeżeli to się dzieje? 

Czym jest ta książka? Horrorem? Horrorem też, ale takim z górnej półki (i wcale nie krew tu przeraża) i powieścią SF z genialnym nawiązaniem do „Robota” Snerga Wiśniewskiego, do Philipa Dicka i do G.R Martina i jego Piaseczników, trochę do Lema... jest też ukłonem w stronę slashera (takim nieco żartobliwym i niejednoznacznym – no piła mnie powaliła ), całkiem dobrym thrillerem. Zresztą opdniesień jest tam, że tak powiem „multum” i im więcej wiemy, tym więcej widzimy...

Podkreślam jednak, to nie są zapożyczenia, ale delikatne, inteligentne aluzje...

I to różni autorkę od epigonów.

 

Kosmologia mocno niejednoznaczna ( mnie trochę przekierowała na Prattcheta, ale li tylko na pojęcie Demiurga, a nie na prattchetowskie poczucie humoru) choć jest jemu moim zdaniem bliska.

Niektórzy twierdzą, że taka krwawa masakra w wydaniu kobiety to nowość... No nie wiem... A co to ma do rzeczy? Autorki nie odbieram płciowo, ma niesamowita wyobraźnię, genialny warsztat. Że kobieta i tyle krwi.... no w sumie... 

Horror nie może być BEZPŁCIOWY, ale nie ma płci! Jak jest dobry to nie ma wyjścia - jest dobry!

Oby biblioteka miała „Alvethor. Białe miejsce”. Ciekawa jestem jakie będzie moje wrażenie po przeczytaniu cyklu od początku, ale... jeżeli tekst broni się BEZ początku to ja chcę więcej!

Cudna proza!

Zośka Papużanka

Świat dla ciebie zrobiłem

ZNAK

Bardzo lubię czytać książki Zośki Papużanki i wracam do nich je z ogromna przyjemnością, bo to ten rodzaj literatury, który moc czerpie bardziej z formy i języka niż z treści. Nie to, że treść jest nieważna, to stwierdzenie byłoby absurdem, ale jest nieco mniej ważna niż w innych powieściach, gdzie stanowi jedyny czasami punkt odniesienia i często jedyną wartość.

Papużanka pisze myślą, strumieniem myśli, skojarzeniami, aluzjami. Ona nie opisuje rzeczy ani sytuacji, a raczej reakcje na nie. Nie wyjaśnia, wyjaśnienia zostawia czytelnikowi.

Nie opisuje uczuć, ale je pokazuje. To sprawia, że czytelnik jest bardzo mocno emocjonalnie zaangażowany w tekst. Wiele razy czytając „Szopkę”, czy „On” miałam wrażenie, że autorka pokazuje moje myśli i odczucia... Moje, a nie swoje, a jeżeli moje to i innych czytelników, więc mocno uniwersalne...

W tej książce autorka serwuje nam nie jedną, a dwanaście historii zamkniętych w delikatnych jak choinkowe cacka opowiadaniach. Każde z nich inne, odrębne i pięknie refleksyjne, wszystkie są barwne językowo i napisane w bardzo osobisty sposób.

Poetyckie, refleksyjne, mocno „introwertyczne”, że tak powiem, bo pokazują świat od wewnątrz, od tego co bohater czuje, co myśli i jak widzi świat wokół siebie.

Opowiadania te są trochę jak „zadry pod paznokciem”, czuje się je bardziej niż rozumie, choć oczywiście są zrozumiałe, tyle tylko, że uczucie wypływa bardziej „na wierzch” i chciałby się naprawdę czasami wejść w nie i zobaczyć wszystko samemu.

Pełne niedopowiedzeń są jakby zindywidualizowane w stosunku do czytelnika, bo nie do końca określając intencje autorki mogą wywoływać rożne reakcje, a więc i być zupełnie inaczej pojmowane przez każdego.

Każde z opowiadań rożni się także i formą wypowiedzi, tak jak rożni się wewnętrzny świat każdego z nas. Jest nasze JA, a potem to co to ja czuje, rozumie i postrzega. Jestem zakochana w krótkich formach, uwielbiam opowiadania, szczególnie te nie całkiem zamknięte.

Opowiadanie to forma i łatwa i trudna zarazem, zależy od punktu widzenia. Nie każdy potrafi się w niej zmieścić i nie każdy jest w stanie zamknąć w tak małej przestrzeni literackiej swoje autorskie „ego”. Po za tym żeby opowiadanie było dobre trzeba pisać emocjami, a nie słowami.

Styl autorki jest i taki sam i zupełnie inny niż ten zastosowany choćby w Szopce. To rodzaj strumienia myśli, a więc zmienia się wraz z bohaterem, ale też jest bardzo rozpoznawalny.

Cudna proza, taka z zamysłem, z przesłaniem, ale właśnie literackim, językowym, opartym o formę. Nie jest to jednak książka łatwa. Trzeba pewnej wrażliwości, żeby ją przeczytać ale i odczytać. Ja kocham takie klimaty, wewnętrzne „rozlane mleko”, słowa, które zarezerwowane są tylko dla siebie, te, których nie powierza się nikomu, choć wyrywając się na „wolność” mogłyby ocalić relacje, ludzi, światy.

Książka kusząca lasem i zwłokami.

AGNIESZKA PRUSKA

Zwłoki powinny być martwe

OFICYNKA

Książka kusząca lasem i zwłokami.

Z książkami Agnieszki Pruskiej dotychczas jakoś nie miałam okazji się zetknąć osobiście. Znałam je, że tak powiem „tylko z widzenia”, kiedy więc wreszcie natrafiłam na zwłoki... a właściwie na książkę „Zwłoki powinny być martwe” naprawdę się ucieszyłam i to wcale nie tylko dlatego, że podzielam zawarte w tytule oświadczenie, ale lubię tego typu powieści. 

Pisanie kryminałów, tak samo tych przerażających jak i zabawnych to dla autora ciężka i bardzo wymagająca praca. Nie wiem nawet czy te wesołe, niby lekkie i łatwe kryminały, że tak powiem komediowe, nie są trudniejsze bo przy ich pisaniu obowiązują nie tylko tak podstawowe zasady jak wartka akcja, suspens i dobrze powiązane watki, ale czytelnik ponadto wymaga pewnej lekkości, zabawnych wątków i wyrazistych, ale niezbyt mrocznych postaci.

„Zwłoki powinny być martwe” to taki właśnie, może nie całkiem komediowy, ale lekki i zabawny kryminał z nutką romansu i ciekawym przesłaniem, i wierzcie mi, nie chodzi tu o przesłanie tytułowe.

Dwie nauczycielki na wakacjach nie jest to remat specjalnie ani komediowy ani makabryczny, ale te nauczycielki to kobiety po przejściach, a właściwie po przejściu przez całoroczny gimnazjalny magiel. Znają się na życiu i ludziach, muszą, inaczej by nie przetrwały w szkole. Są sprytne, inteligentne, przewidujące. Miesięczny odpoczynek w leśniczówce na Mazurach, to dla nich wyczekany czas spokoju.

I tu wielki pokłon w stronę kunsztu autorki. Nie wiem czy też czasami tak macie, ale kryminał, i to taki w którym czytelnik mógłby się dobrze odnaleźć wymaga stałych, konkretnych i łatwo zapamiętywanych punktów odniesienia, ulic, domów, kościołów czy innych bardzo konkretnych punktów orientacyjnych. Umieszczenie akcji w środku lasu, w leśniczówce pod Olsztynkiem i rozpisanie tego tak, żeby każdy czytelnik orientował się w topografii to nie lada sztuka, bo w lesie mało jest konkretnych punktów, tylko drzewa, krzaki, ścieżki, a mimo to akcja rozwija się bardzo plastycznie i naprawdę wiemy, co i gdzie się dzieje.

 

Cała sprawa zaczyna się od niefortunnych zwłok... Zostają znalezione w lesie pod krzakiem malin, ale kiedy pojawia się policja zwłok już nie ma. Poruszone do żywego tym, że policja nie za bardzo wierzy w te dziwne zwłoki, przyjaciółki postanawiają same jakoś tę sprawę rozwiązać. Tego rodzaju atrakcje, choć nieprzewidziane wprawiają w zachwyt nie tylko nauczycielki, które trochę obawiają się wakacyjnej nudy, ale i dzieciaki leśniczego. Od tego momentu rozwiązywanie zagadki kryminalnej będzie przeplatać się z o wiele trudniejszą sprawą, czyli z unikaniem cwanych, dość wścibskich i niezwykle domyślnych dzieciaków.

Bohaterowie, co cenię w dobrych książkach, mają zalety, ale też i wady i zachowują się logicznie, tak jak człowiek naprawdę zachowuje się w życiu. Nauczycielki robią wszystko by unikać dzieciaków, dzieciaki wyrzekają na szkołę, policjanci wzbraniają się przed ujawnianiem wyników dochodzeń postronnym, a porzucona żona zieje ogniem jak nie przymierzając smok.

Wszędzie snuje się zapach grzybów i soku ze świeżych malin. W tej książce las pachnie naprawdę!

I tu dochodzę do przesłania. Delikatnie wpleciona w śledztwo historia miasta i okolic bardzo wzbogaca opowieść i nie ma w niej ani krzty dydaktyzmu, a już opowieść związana z opuszczonym osiedlem – majstersztyk. Autentycznie miałam ciarki na plecach i ochotę by więcej się o tym dowiedzieć!

Powieść lekka, przyjemna, inteligentna, dobrze napisana z całą masą zabawnych akcentów i do samego końca trzyma w napięciu! Nie rozwiążecie tej zagadki zanim nie dojdziecie do końca, przynajmniej mnie się to nie udało. Ta książka zapewni i relaks i przyjemność, a kto wie czy nie coś więcej.

To idealna książka na lato bo lekka, na zimę, bo pachnąca, na jesień bo rozświetla słońcem ponure dni i na wiosnę, bo niesie obietnicę letniej przygody.

Szczerze polecam.

Kocham starą Słaboniową!

JOANNA ŁAŃCUCKA

STARA SŁABINIOWA i SPIEKŁADUCHY

Każda kultura ma swoje baśnie, duchy i piekielne stwory, siedzą sobie w folklorze, w wiejskich bajaniach i zabobonach i spokojnie czekają, aż ktoś je na nowo odkryje. Przez wieki wyjaśniały to co niewyjaśnione, strzegły moralności i porządkowały świat, ale wypierane przez chrześcijaństwo, „nowoczesność” i modę na inne, mniej rodzime stwory pochodzące z innych kultur pochowały się po kątach świadomości kulturowej i egzystują jeszcze tylko w bajkach, ale czy na pewno?

Czytałam ostatnio dwie, trzy powieści (i to dobre także pani K.B. Miszczuk) bazujące na dawnych słowiańskich wierzeniach i przyznam, że było to dla mnie bardzo ciekawe i inspirujące czytelnicze doznanie.

„Starą Słaboniową i speikładuchy” poleciła mi koleżanka Iwona Mejza znająca moje literackie preferencje i rzeczywiście się nie pomyliła. 

Ta powieść, to nie jest tylko i wyłącznie powieść o tytułowych „spiekładuchach”, ale także o ich trwaniu, pojmowaniu i funkcjonowaniu w wiejskiej kulturze przez lata.

Takich starych Słaboniowych z ich opowieściami i wiedzą jest coraz mniej, zastąpiło je Google i filmy o inwazji zombie, ale gdyby się dobrze przyjrzeć, to właśnie zombie są dla kultury choćby Haiti tym czym dla nas przez wieki były strzygi albo wąpierze.

Opowieść rozciąga się na lata i podzielona jest na rozdziały – opowiadania - z których każde dotyczy tej samej społeczności, ale innego wydarzenia. Połączone są one klamrą fabularną, stanowi ją historia samej Słaboniowej, która ( i kobieta i historia zarazem) jest mocno niebanalna i wcale nie taka znów sielsko-anielska.

Na samym początku poznajemy wieś i nie jest to miejsce stylizowane, nie ma tu nic z „urokliwości” przesłodzonych obrazków, to wieś prawdziwa, taka gdzie bywa zimno, głodno i paskudnie, gdzie każda zagroda podlana jest litrami gorzały i świeci podbitymi oczami „ukochanych żon i matek”.

Gdzie króluje paternalistyczne podejście do rodziny i dzieci, wiejskie poczucie „przyzwoitości”, które z przyzwoitością czasem niewiele ma wspólnego.

Ta wieś to wszechświat. Maleńki, swojski, swojsko groźny. Rustykalny, przaśny, ale też rozbuchany seksualnie, pełen pokus i mrocznych tajemnic. Reszta świata istnieje tylko w domyśle, na obrzeżu, w mieście, w radiu w starym telewizorze marki Rubin, a potem po latach w listach i opowieściach o Unii Europejskiej.

Te światy się nie przenikają. W pewnym sensie się nawet wykluczają.

Słaboniowa jest osobą „widzącą” i „wiedzącą”, wie i widzi bo umie patrzeć, to cecha dziś rzadka u ludzi wpatrzonych w ekrany smartfonów, umie też dodać dwa do dwóch. Potrafi pomagać. Wymyka się zwykłym ocenom, nie jesteśmy w stanie powiedzieć, czy jest zła czy dobra, ona jest chyba obok wszelkiej klasyfikacji i to w tej postaci jest genialne, jest jak diament o wielu barwnych obliczach, może i błyszczący, ale twardy.

Dodatkową, a gwarantuję wam nie jedyną zaletą tej książki jest narracja prowadzona w mocno wiejskim, ale nie nużącym stylu. Ta narracja to nie tylko fakty i dialogi, ale też cała otoczka niezbędna by opowieść stała się czymś więcej niż tylko zapisem zdarzeń. Pięknie poprowadzona, lekka, cudnie wiejska, świetnie zrozumiała, a jednak inna od wszystkich.

Język przystosowany do miejsca i do bohaterów jest równocześnie lekki, płynny, piękny, niesamowicie plastyczny. Jest w nim lekka, leciutka nuta „Konopielki” Redlińskiego, ale to taki tylko posmak. Z opisów wydobywają się nie tylko słowa i obrazy, ale i zapachy czy dźwięki wydzierane „słowem” przez autorkę z głębi serc czytelników, z odległych miejsc, z wakacji spędzanych u dziadków na wsi, ze wspomnień jak z cudownych baśni.

Język tej powieści zasługuje na szczególną uwagę, bo nie sposób pisać o”spiekładuchach” słowami nadającymi się do opisywania najnowszego modelu laptopa. One zasługują na mowę bardziej intymną, na to co gra w duszy, na zaśpiew, na soczyste przekleństwo... Zasługują na by o nich mówić pięknie.

Książka wydana w 2013 roku, a więc stosunkowo dawno temu, w zalewie nowości jakoś słabo przebiła się do świadomości czytelniczej, czego bardzo żałuję. Szkoda, że takie perełki nikną gdzieś w czeluściach księgarń zamiast cieszyć oczy i dusze czytelników.

Wpisana do kategorii „horror” nie powinna jednak tam się znaleźć, to raczej poetycka opowieść grozy, a poetyckości w niej więcej niż grozy, no i groza jest tu inna niż w horrorach. Jest wiele bardziej inteligentna i przemawia do serca i duszy, a nie tylko do instynktów.